Kamieniołom i okolice - Geologia

Na czym stoimy, czyli budowa geologiczna obszaru kamieniołomu

Odsłonięcie skał w nieczynnym kamieniołomie, w literaturze geologicznej znanym jako Żółkiewka, ukazuje klasyczny przykład zakrzepłej lawy, która na skutek powolnego stygnięcia pękała w bardzo charakterystyczny sposób, tworząc formę ściśle przylegających do siebie słupów o przekroju najczęściej sześciokątnym. Jest to tzw. termiczny cios słupowy. W tym przypadku, skalne kolumny mają średnicę 0,5-1,5 m i wykazują wyraźną oddzielność płytową. Przez długi czas uważano, że skały widoczne w omawianym wyrobisku, reprezentują tzw. czop, czyli zastygłą zawartość komina wulkanicznego. Kompleksowe, specjalistyczne obserwacje i pomiary dokonane w tym kamieniołomie w roku 2003, a zwłaszcza analiza struktury wielkich kolumn wykazały, że mamy tu do czynienia z klasycznym potokiem lawowym. Ewidentnym wskaźnikiem potwierdzającym takie właśnie zaszeregowanie jest wyraźna w badaniach petrograficznych tekstura fluidalna, czyli powstająca podczas płynięcia lawy. Czerwonej barwy brekcje wulkaniczne widoczne na poziomie górnym w północnej części kamieniołomu najprawdopodobniej reprezentują pionowe przewody

eksplozywne, przecinające cała grubość lawowego potoku.

Kontakt wulkanitu ze skałami granitoidowymi jego osłony widoczne są na dolnym poziomie wydobywczym w południowej części kamieniołomu. Tutaj strzegomski granodioryt, na skutek termicznych przeobrażeń kontaktowych, został znacznie osłabiony strukturalne i przybrał barwę ceglasto-czerwoną. W wielu miejscach wyrobiska stwierdzono obecność bardzo typowej dla skał bazaltowych tzw. zgorzeli, objawiającej się obecnością bardzo gęstej sieci drobnych, popielatych plamek i znacznie obniżającej jakość eksploatowanego surowca.

Do czasu wykonania wspomnianych wyżej kompleksowych badań, skały z kamieniołomu Żółkiewka określane były jako bazalty plagioklazowe lub trachybazalty (Birkenmajer et al., 1970). Próbka skały z omawianego kamieniołomu została poddana szczegółowym badaniom petrologicznym i geochemicznym, które wykazały, że jest to odmiana mikrokrystaliczna, o teksturze fluidalnej,

podkreślonej przez wydłużone minerały skalnego tła i przez rzadkie, bardzo małe fenokryształy.

Tło skalne złożone jest z bardzo świeżych drobnych plagioklazów (labrador) oraz podobnej jakości i wielkości piroksenu (augit). Minerały nieprzezroczyste rozproszone są w obrębie całej skały. Drobne (0,3-0,8 mm) kryształki oliwinu dominują wśród fenokryształów. Nieco mniejsze, równie świeże fenokryształy augitu wykazują wyraźna strukturę strefową (Birkenmajer et al., 2004).

Na bazie wykonanych badań petrologicznych i geochemicznych (op. cit.) dokonano rewizji nazewnictwa i w miejsce dawnej, wprowadzono nową, zgodną z obowiązującą obecnie klasyfikacją nazwę bazalt alkaliczny z pewnymi cechami bazanitu. Badania radiometryczne wykonane metodą K-Ar wykazały, z kolei, że alkaliczny bazalt z omawianego kamieniołomu genetycznie wiąże się z aktywnością wulkaniczną, przypadającą w tym regionie na środkową część wczesnego miocenu i wykazuje wiek 19,84±0,93 mln lat (op. cit.).

Nasz Facebook
YouTobe